کلاژن چیست و کمبود آن چه اثری بر بدن دارد؟

کلاژن پروتئینی است که در بدن یافت می شود و با افزایش سن، شیوه های زندگی ناسالم یا قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور خورشید کاهش می یابد. کمبود کلاژن به صورت علائم و نشانه های خاصی بیان می شود. قبل از اینکه به این نشانه ها بپردازیم، بیایید در مورد کلاژن و نقش آن بیاموزیم.

نزدیک به 30 درصد از پروتئین بدن شما از کلاژن تشکیل شده است. کلاژن نام خود را از کلمه یونانی "kolla" به معنای "چسب" گرفته است زیرا قسمت ها و ساختارهای مختلف بدن را در کنار هم نگه می دارد. کلاژن توسط بدن ما با تجزیه پروتئینی که می خوریم به اسیدهای آمینه, تولید می شود. با این حال، از زمانی که وارد دهه 20 سالگی می شویم، تولید کلاژن هر سال 1.5 درصد کاهش می یابد. از این رو ما باید کلاژن را از طریق منابع غذایی یا مکمل های کلاژن تامین کنیم.

انواع کلاژن

 انواع مختلف از این پروتئین مهم در بدن شما وجود دارد که پنج نوع اصلی کلاژن در نقاط مختلف بدن یافت می شود.

• کلاژن نوع I-

این نوع مسئول استحکام و ساختار استخوان ها، تاندون ها، پوست و رباط های شماست. حدود 90 درصد از کلاژن موجود در بدن انسان نوع 1 است.

• کلاژن نوع- II

این کلاژن در حمایت از مفاصل به شما کمک می کند و بیشتر در غضروف یافت می شود.

• کلاژن نوع III-

ماهیچه ها، شریان ها و بافت های اندام شما از کلاژن نوع III ساخته شده اند.

• کلاژن نوع IV -

لایه های پوست شما حاوی کلاژن نوع IV است.

• کلاژن نوع V -

بافت جفت، قرنیه چشم و برخی از لایه‌های پوست حاوی کلاژن نوع V هستند.

چه چیزی سطح کلاژن بدن را کاهش میدهد؟

علاوه بر سن و زمان، سه چیز اصلی باعث کاهش سطح کلاژن می شود: نور خورشید، سیگار کشیدن و قند.

قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور فرابنفش باعث از هم گسیختگی الیاف پوست می شود که می تواند منجر به آسیب های ناشی از نور خورشید ، مانند چین و چروک شود.

دود سیگار حاوی مواد شیمیایی سمی و رادیکال های آزاد است که ساختار شیمیایی کلاژن را مختل می کند. اثرات ملموس آن می تواند درد مفاصل یا بدتر شدن وضعیت پوست باشد. نیکوتین موجود در دود سیگار سیستم ایمنی را سرکوب می کند و منجر به کاهش سرعت بهبود زخم و افزایش خطر عفونت می شود. دود سیگار همچنین بر فیبروبلاست ها (سلول های بافت همبند) تأثیر می گذارد و تولید کلاژن بدن را کاهش می دهد.

خوردن شکر و کربوهیدرات های موجود در غذاهای فرآوری شده می توانند از طریق فرآیندی به نام گلیکاسیون به کلاژن در بدن آسیب برسانند. شکر باعث می شود که الیاف در هم بپیچند و پوست شما به مرور زمان خاصیت ارتجاعی کمتری داشته باشد و در نهایت منجر به اختلال در ساختار کلاژن می شود.

گلیکاسیون یک واکنش غیر آنزیمی بین قندها و گروه های آمینه پروتئین ها (به عنوان مثال کلاژن) است.

مواد غذایی برای افزایش سطح کلاژن

شما می توانید با خوردن غذاهای سالم به بدن خود کمک کنید تا کلاژن بیشتری بسازد. برای ساختن آن، بدن شما آمینو اسیدهایی به نام گلیسین و پرولین را کنار هم قرار می دهد. این اسیدها را در غذاهای پر پروتئین مانند مرغ، ماهی، گوشت گاو، تخم مرغ، لبنیات و لوبیا پیدا می کنید. سایر مواد مغذی مانند ویتامین C، روی و مس نیز نقش دارند. شما می توانید ویتامین C را در مرکبات، گوجه فرنگی و سبزیجات برگ دار دریافت کنید. برای تامین روی و مس صدف، آجیل، غلات کامل و لوبیا را امتحان کنید.

نشانه های کمبود کلاژن

اگرچه سطح کلاژن همه افراد با افزایش سن کاهش می‌یابد، اما همه دچار کمبود نمی‌شوند، زمانی این اتفاق می افتد که بدن شما پروتئین کافی برای عملکرد صحیح را نداشته باشد.

بنابراین، درک اینکه چه چیزی بر تولید کلاژن تأثیر می‌گذارد و چه زمانی باید برای افزایش سطح کلاژن خود اقدام کنید، ضروری است. همان طور که گفته شد، قندها یا کربوهیدرات های تصفیه شده، قرار گرفتن طولانی مدت در معرض اشعه ماوراء بنفش و سیگار کشیدن باعث تخلیه بیشتر این مواد از بدن می شود.

شش علامت اصلی کمبود کلاژن :

1. چین و چروک
2. ریکاوری آهسته عضلات
3. مشکلات گوارشی
4. موهای نازک یا صاف
5. درد مفاصل
6. بهبود آهسته آسیب دیدگی

چین و چروک

چین و چروک ناشی از, از دست دادن خاصیت ارتجاعی پوست شما است که نتیجه مستقیم با از دست دادن کلاژن دارد. در حالی که چین و چروک لزوماً به معنای کمبود کلاژن نیست اما, اگر در دهه بیست سالگی نمایان شود می تواند یک علامت باشد. این به این دلیل است که 70 تا 80 درصد پوست شما از کلاژن تشکیل شده است. بنابراین، کمبود به این معنی است که بدن شما نمی تواند کلاژن خود را به این سرعت ترمیم کند و شروع به بروز علائم میکند.

ریکاوری آهسته عضلات

اگر فردی فعال هستید که به طور منظم ورزش می کنید، حتما با دردهایی که با ریکاوری عضلات همراه است آشنا هستید. کلاژن به ترمیم عضلات و همچنین انعطاف پذیری آن کمک می کند. کمبود کلاژن نه تنها باعث طولانی تر شدن زمان ریکاوری عضلانی می شود، بلکه می تواند منجر به از دست دادن توده عضلانی نیز شود.

مشکلات گوارشی

سندرم روده نشتی با کمبود کلاژن مرتبط است. روده های شما اتصالات محکمی دارند که به جذب مواد مغذی کمک می کند. نشت روده به این معنی است که ذرات می توانند از طریق شکاف بلغزند و باعث عفونت و التهاب شوند.

کلاژن نقش مهمی در ترمیم دیواره های روده ایفا می کند. بنابراین، داشتن کلاژن کافی در بدن برای بازسازی این اتصالات آسیب دیده ضروری است.

موهای نازک یا صاف

کلاژن در فولیکول های مو وجود دارد که مواد مغذی ضروری را برای  موهای سالم به ارمغان می آورد, کمبود آن در این باره به این معنی است که بدن شما نمی تواند مانند گذشته با رادیکال های آزاد مبارزه کند و این امر منجر به تخریب بافت موهای شما شده و باعث نازک شدن آنها می شود.

درد مفاصل

مانند چین و چروک، درد مفاصل اغلب به عنوان یکی از عوارض جانبی افزایش سن در نظر گرفته می شود. با این حال، غضروف در مفاصل شما توسط کلاژن بازسازی و ترمیم می شود. بنابراین، درد و ناراحتی شما می تواند نشانه ای از کمبود کلاژن باشد.

کلاژن همچنین باعث انعطاف پذیری و محافظت از مفاصل شما می شود که اگر بدن شما به اندازه کافی از آن نداشته باشد، آسیب پذیرتر خواهد بود.

بهبود آهسته آسیب دیدگی

هنگامی که آسیب می بینید، بدن شما در ناحیه آسیب دیده کلاژن تولید می کند تا بافت آسیب دیده را ترمیم کند. اگر متوجه شدید که بهبودی بدن شما بیش از حد معمول طول می کشد، ممکن است کمبود کلاژن داشته باشید.

چگونه کلاژن را به بدن خود بازگردانیم؟

متأسفانه، هنگامی که بدن شما کلاژن کمتری تولید می کند، هیچ راهی برای تشویق آن به ایجاد سطوحی که قبلا انجام می داده وجود ندارد. بنابراین، باید راه‌های جایگزینی برای دریافت کلاژن کافی به بدن خود بیابید.

شما می توانید این کار را با خوردن غذاهای غنی از کلاژن یا  مصرف مکمل ها انجام دهید . علاوه براین، توصیه می کنیم قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش و میزان سیگار را کاهش دهید.

سخن آخر

پیری اجتناب ناپذیر است، اما می توانید با کمک مکمل های کلاژن این روند را به تعویق بیندازید. بیشتر بافت بدن شما بر روی کلاژن ساخته شده است که با افزایش سن کاهش می یابد. چه علائم پیری را تجربه کنید چه نه، بهتر است که رژیم غذایی خود را با کلاژن کامل کنید.