کم آبی بدن علائم، عوارض و درمان آن

۷۸ درصد بدن شما را آب تشکیل داده است. مغز و قلب شما از 73 درصد آب تشکیل شده است. استخوان های شما 31 درصد آب، ماهیچه ها و کلیه ها 79 درصد و پوست شما 64 درصد آب دارد. ریه های شما از 83 درصد آب تشکیل  می شود.

آب کمک می کند به:

• هضم و دفع مواد زائد
• روان کردن کار مفاصل
• تشکیل بزاق دهان
•  بر طرف کردن نیاز مغز برای ایجاد هورمون ها و انتقال دهنده های عصبی
•  ارسال اکسیژن به تمام بدن
•  آرام ساختن استخوان های بدن
•  تنظیم دمای بدن
• به عنوان یک ضربه گیر برای مغز، نخاع و در صورت بارداری برای جنین

آب برای بدن شما مهم است، به خصوص در هوای گرم، از گرمای بیش از حد بدن شما جلوگیری می کند. زمانی که ورزش می کنید، عضلات شما گرما تولید می کنند و بدن شما آنها را آزاد میسازد. راه اصلی دفع گرما در هوای گرم از طریق تعریق است و در نهایت با تبخیر عرق، بافت های زیرین خنک می شوند. تعریق زیاد سطح آب بدن را کاهش می دهد و از دست دادن مایعات بر عملکرد طبیعی بدن تأثیر می گذارد.

 

کم آبی بدن چیست؟

کم آبی وضعیتی است که در آن بدن شما مقدار زیادی مایعات از دست می دهد و بدن شما نمی تواند به طور طبیعی کار کند و این زمانی است که بیشتر از مقداری که مایعات مصرف ‌می کنید آن را از دست می‌دهید. اگر زیاد عرق می‌کنید، یا اگر تب، اسهال یا استفراغ دارید، کم‌آبی اتفاق می افتد. همچنین اگر به اندازه کافی آب ننوشید، یا اگر دارویی مصرف می کنید که ادرار شما را افزایش می دهد، ممکن است کم آبی رخ دهد.

هنگامی که به اندازه کافی هیدراته (آب رسانی به بدن) نمی شوید، پاسخ طبیعی بدن شما تشنگی است. شما باید بلافاصله با نوشیدن مایعات ترجیحا آب به تشنگی پاسخ دهید. معمولاً می توانید کم آبی خفیف را با نوشیدن مایعات بیشتر درمان کنید. اما تشخیص کم آبی بدن همیشه آسان نیست. این را می توان در والدین سالخورده ای یافت که فراموش می کنند آب بنوشند یا نوزادی که نمی تواند به شما بگوید تشنه است. از دهیدراته شدن عزیزانتان جلوگیری کنید. اگر شما یا یکی از عزیزانتان دچار کم آبی متوسط ​​تا شدید هستید، ممکن است لازم باشد برای دریافت مایعات به صورت تزریقی (IV ) به بیمارستان بروید. در صورت عدم درمان، کم آبی شدید می تواند بسیار خطرناک و حتی کشنده باشد.

ممکن است کم آبی خفیف، متوسط ​​یا شدید داشته باشید. اگر بالغ هستید، شدت کم آبی بدن شما بستگی به مقدار مایعات از دست رفته بدن شما دارد. در کودکان، کم‌آبی بدن بر اساس میزان کاهش وزن آنها به دلیل کمبود مایعات است.

کم آبی خفیف:  در این نوع کم آبی، عوارضی مانند تشنگی، ادرار کردن کمتر، تعریق کمتر و خشکی دهان آشکار می شود. کودکان زمانی که به دلیل از دست دادن مایعات، 3 تا 5 درصد وزن بدن خود را از دست می دهند، دچار کم آبی خفیف می شوند. شما می توانید کم آبی خفیف را در خانه با نوشیدن آب، نوشیدنی های الکترولیتی یا محلول های آبرسانی خوراکی درمان کنید.

کم آبی متوسط : علائم آن مشابه، علائم کم آبی خفیف ​​است اما شدیدتر. در کودکان، به این معنی است که 6 تا 10 درصد وزن بدن خود را از دست داده اند. برای دادن مایعات از طریق IV به یک متخصص پزشکی نیاز دارید.

کم آبی شدید : علائم شامل سرگیجه، گود افتادگی چشم، غش، تنفس سریع و ضربان قلب بالا است. کودکان ممکن است بیش از 10 درصد از وزن بدن خود را از دست بدهند. این نوع کم آبی نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد. ممکن است با مایعات IV حاوی نمک درمان شوید.

اگر مشکلی را که باعث کم آبی بدن شده است رفع کنید و مقدار صحیح مایعات دریافت نمایید، کم آبی خفیف تا متوسط ​​باید در کمتر از یک روز برطرف شود. برای کم آبی شدید باید به پزشک مراجعه و درمان کنید. با تجویز مناسب، کم آبی بدن باید طی دو تا سه روز برطرف شود.

نگاه کامل تر به علائم کم آبی خفیف یا متوسط ​​:

• تشنگی
• دهان خشک یا چسبنده
• زیاد ادرار نکردن
• ادرار با رنگ زرد تیره
• پوست خشک و خنک
• سردرد
• گرفتگی عضلات
• سرفه خشک
• فشار خون پایین
• از دست دادن اشتها یا میل به شکر
• پوست ملتهب یا دارای چروک زیاد
• پاهای متورم
• لرز
• یبوست
• عدم تعریق

علائم کم آبی شدید:

• ادرار نکردن یا داشتن ادرار با رنگ زرد خیلی تیره
• پوست بسیار خشک
• احساس سرگیجه شدید
• ضربان قلب تند
• تنفس سریع و پی در پی
• چشمهای گود افتاده
• خواب آلودگی، کمبود انرژی، گیجی
• غش کردن

علائم برای نوزادان و کودکان خردسال که بعضا با علائم بزرگسالان متفاوت است :

• خشکی دهان و زبان
•  اشک نریختن در هنگام گریه
• کمتر از شش پوشک خیس در روز برای نوزادان
• ادرار نکردن به مدت 8 ساعت برای کودکان نوپا
• چشم های فرورفته، گونه ها، لکه های نرم در بالای جمجمه
• خواب آلودگی، کمبود انرژی یا تحریک پذیری
• پوست خشک یا چروک شده
• تنفس سریع عمیق
• دست و پاهای لکه دار خنک

 

عوارض کم آبی بدن

اگر شما یا فرزندتان علائم کم آبی شدید را دارید، فورا تحت مراقبت های پزشکی قرار بگیرید. کم آبی شدید می تواند منجر به عوارض جدی شود، از جمله:

• عدم تعادل الکترولیت : الکترولیت ها - مانند پتاسیم و سدیم - به انتقال سیگنال های الکتریکی از سلولی به سلول دیگر کمک می کنند. اگر الکترولیت‌های شما از تعادل خارج شوند، پیام‌های الکتریکی طبیعی ممکن است با هم ادغام شوند، که می‌تواند منجر به انقباضات غیرارادی عضلات، تشنج و گاهی اوقات به از دست دادن هوشیاری شود.
• مشکلات کلیوی: کم آبی طولانی یا مکرر می تواند باعث عفونت مجاری ادرار، سنگ کلیه و حتی نارسایی کلیه شود.
• شوک، کما و حتی مرگ.: شوک با حجم کم خون (شوک هیپوولمیک)، این یکی از جدی ترین و گاهی تهدیدکننده ترین عوارض کم آبی بدن است. زمانی اتفاق می افتد که حجم کم خون باعث افت فشار خون و کاهش میزان اکسیژن در بدن شما شود.
• بیماری های مرتبط با گرما مانند گرمازدگی .

 

کم آبی بدن چگونه تشخیص داده می شود؟

اگر احساس تشنگی می کنید، دچار کم آبی شده اید. این ساده ترین راه برای تشخیص نیاز به مایعات بیشتر است. اگر برای کم آبی احتمالی به پزشک خود مراجعه کنید، ممکن است بر اساس علائم شما و معاینه فیزیکی این بیماری را تشخیص دهد. تست های آزمایشگاهی نیز می توانند کم آبی بدن را تشخیص دهند. این آزمایشات ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• آزمایش خون برای بررسی سطح الکترولیت و عملکرد کلیه شما.
• آزمایش ادرار برای بررسی علل احتمالی کم آبی بدن.

 

آیا می توان از کم آبی بدن جلوگیری کرد؟

بله، شما می توانید با پیگیری میزان مایعاتی که می نوشید از کم آبی جلوگیری کنید. در طول روز آب بنوشید، از مصرف نوشابه، الکل و نوشیدنی های کافئین دار خودداری کنید. یکی از راه‌های اطمینان از هیدراته بودن مناسب این است که ادرار خود را چک کنید. اگر شفاف، کم رنگ یا کاهی رنگ باشد مشکل کم آبی ندارید.

اما اینکه دقیقا چه مقدار آب نیاز دارید به وزن، سن، سطح فعالیت، آب و هوای محیط و عوامل دیگر بستگی دارد. افراد مبتلا به دیابت، بیماری قلبی، فیبروز کیستیک و سایر شرایط، ممکن است نیاز به احتیاط داشته باشند. مقدار آب مورد نیاز شما می تواند به آب و هوا و لباسی که می پوشید نیز بستگی داشته باشد. اگرچه توصیه استاندارد هشت لیوان آب در روز است، با پزشک و یا مشاور بهداشتی خود صحبت کنید تا مقدار مناسب را برای شما تأیید کند.

 

کدام نوشیدنی ها بدن را آبرسانی می کنند و کدام نوشیدنی ها آب بدن را کم می کنند؟

برخی از نوشیدنی ها در پیشگیری از کم آبی بهتر از سایرین عمل می کنند. اگر قصد دارید در یک فعالیت با شدت کم یا متوسط، مانند پیاده روی تنها یک ساعت یا کمتر، فعال باشید، آب تمام چیزی است که نیاز دارید. اگر قصد دارید بیشتر از آن ورزش کنید، یا اگر پیش‌بینی می‌کنید بیش از چند ساعت زیر نور خورشید هستید، ترجیحا با نوعی نوشیدنی ورزشی آب بدن خود را تامین کنید. این ها نه تنها مایعات، بلکه الکترولیت هایی مانند سدیم و پتاسیم را که از طریق تعریق از بین می روند، جایگزین می کنند. سدیم و پتاسیم بیش از حد یا کم در بدن می تواند باعث اختلالاتی در بدن شما گردد. گرفتگی عضلات ممکن است به دلیل کمبود الکترولیت ها باشد.

نوشیدنی های حاوی الکل یا کافئین برای هیدراتاسیون بهینه یا همان آب رسانی بدن توصیه نمی شود. این مایعات آب را از بدن شما بیرون می کشند و باعث کم آبی بدن می شوند. آب میوه و نوشیدنی های میوه ای هم به خاطر کربوهیدرات و قند موجود در آنها و میزان سدیم کم جایگزین مناسبی برای کم آبی بدن نیستند.

 

سوالات متداول کم آبی بدن

پنج علامت کم آبی بدن چیست؟

پنج علامت رایج کم آبی بدن عبارتند از: خستگی، خشکی پوست و لب ها، تشنگی، ادرار تیره، و دفع نکردن ادرار.

چگونه متوجه می شوید که دچار کم آبی شده اید؟

اگر احساس تشنگی، خستگی، ادرار کمتر یا علائمی مانند گرفتگی عضلانی، سرگیجه، سردرد یا عدم تعادل دارید، می توانید بگویید که دچار کم آبی شده اید.

سریع ترین راه برای درمان کم آبی چیست؟

سریع ترین راه برای درمان کم آبی خفیف، نوشیدن آب، نوشیدنی های الکترولیتی یا محلول های آبرسانی خوراکی به محض مشاهده علائم کم آبی است. در صورت مشاهده علائم کم آبی متوسط ​​تا شدید به پزشک مراجعه کنید.

عوارض کم آبی بدن چیست؟

کم آبی خفیف نباید اثرات ماندگاری داشته باشد. کم آبی شدید می تواند باعث تغییراتی در عملکرد ذهنی، نارسایی کلیه، فشار خون پایین و غیره شود.